Presentación do Informe de Ramón Varela Díaz: "As grandes contaminantes na Galiza"

Adro

No mes de Xuño de 2008, o xornal Galicia Hoxe, publicou en diferentes entregas un informe do histórico ecoloxista galego Ramón Varela Díaz, catedrático de Bioloxía e Xeoloxía e doutor en Bioloxía, onde análisa as industrias e factorias máis contaminantes instaladas na Galiza. Pola súa importancia e enorme contributo na defensa do medio ambiente, da nosa terra, ríos, rías e costas, decidimos difundilo a través deste Blog Monográfico sobre o citado Informe. Modificamos algunhas frases da presentación para adaptalo ao conxunto do informe que publicamos, sen variar o seu significado.

Saúde e Liberdade !

Obrigad@s


"Deixa o hábito!
Cara a unha economía baixa en carbono"

A Asemblea Xeral das Nacións Unidas decidiu no ano 1972 declarar o 5 de xuño como o Día Mundial do Medio Ambiente. Dende entón, cada ano, todos os países celebran esta data a través dunha reivindicación ambiental que este ano se inscribe baixo o lema: "¡Deixa o hábito! Cara a unha economía baixa en carbono". Por este motivo, Galicia Hoxe, da man de Ramón Varela, decidiu publicar o informe sobre as empresas contaminantes ó longo da Semana Galega do Medio Ambiente para chamar a atención sobre os problemas que vive o noso medio e alertar sobre a necesidade de promover un papel activo da sociedade que faga mudar esta situación. Para o autor desta serie especial, "o 5 de xuño é unha data para celebrar e para concienciar da necesidade de que os temas ambientais estean máis presentes en todos nós".

informe
"Galicia contamina máis do que lle toca"
Con motivo do Día Mundial do Medio Ambiente, Galicia Hoxe publicou unha análise de Ramón Varela Díaz sobre as compañías que máis gases tóxicos expulsan á atmosfera, facéndonos duplicar a media estatal de emisións por quilómetro cadrado
REBECA FERNÁNDEZ

Galicia contamina máis do que lle toca tanto por focos de emisións, como por habitante e quilómetro cadrado. Así o revela Ramón Varela Díaz, autor do informe "As grandes contaminantes na Galiza", que Galicia Hoxe publicou, con motivo do Día Mundial do Medio Ambiente, que se celebrou o 5 de xuño. A central térmica de Endesa nas Pontes, a de Meirama que Unión Fenosa ten en Cerceda, a celulosa ENCE de Pontevedra, a refinería de Repsol da Coruña, a factoría PSA Peugeot-Citroën de Vigo, Alúmina-Aluminio de San Cibrao e Ferroatlántica de Cee son as protagonistas dun exhaustivo informe elaborado por Ramón Varela Díaz.

Catedrático de Bioloxía e Xeoloxía e doutor en Bioloxía, Varela deixou hai doce anos a presidencia de Adega, circunstancia que non o inhabilita para seguir sendo unha das referencias do ecoloxismo galego. Autor de libros como "Contaminación atmosférica en Galiza: inventario de emisións de gases de efecto invernadoiro, gases acidificantes e dioxinas", a súa é, sen dúbida, unha da voces máis autorizadas para alertar dunha realidade cada vez máis preocupante: o aumento imparable das emisións á atmosfera e a recrudescencia do efecto invernadorio. "As empresas recollidas nesta análise son industrias altamente contaminantes, que están a provocar un impacto ambiental considerable", apunta, tras recordar que o efecto invernadoiro non é algo alleo á nosa comunidade, senón un fenómeno ó que contribuímos co "noso gran grao de area" todos os días do ano.

De feito, Galicia emite máis toneladas de gases contaminantes por persoa e quilómetro cadrado que a media estatal e mesmo que outros países da UE moito máis grandes e industrializados. Segundo os datos de contaminación atmosférica, Galicia emite 12,7 toneladas por habitante de gases de efecto invernadoiro fronte ás 9,59 TM do Estado, as 10 de Alemaña, as 8 de Austria ou as 9 de Inglaterra. En canto ó volume de emisión por quilómetro cadrado, Galicia rexistra unha media de 1.196 toneladas fronte ás 589 da media do estadol. "Estamos emitindo unha cantidade de gases que non nos corresponde nin pola nosa extensión, nin pola poboación, nin polo noso nivel de vida", asegura Ramón Varela, quen apunta que esta circunstancia se dá a pesar de que a nosa comunidade non conta con moitos focos de emisións.

Esta é precisamente a chamada de atención que este catedrático de Bioloxía e Xeoloxía quere trasladarlles á sociedade e ás administracións: ó contar con apenas seis ou sete grandes industrias contaminantes é realtivamente fácil actuar sobre elas para que reduzan as súas emisións. "A nosa situación non é coma a doutros lugares onde o problema está moi repartido, con decenas ou centenares de focos, e actuar sobre eles é complicado para unha Administración. Aquí é todo o contrario. É unha simplificación. Aquí, a Administración podería facilmente actuar sobre elas", explica Varela Díaz.

Esta é precisamente unha das contradiccións que, para este experto, se dá na nosa política ambiental: "As campañas de prevención están moi enfocadas á cidadanía de cara á necesidade de aforrar enerxía. Non obstante, actuando sobre unha soa industria estariamos reducindo o esforzo de 100.000 cidadáns ou mesmo dun millón. Con iso, quero dicir que é máis fácil actuar sobre unha Endesa para que a súa eficiencia sexa maior, que non que 100.000 cidadáns estean apagando a luz, que resulta moito máis complicado", indica Varela, circunstancia que, non obstante, non exime os cidadáns da súa responsabilidade e da necesidade de actuar.

O certo é que estas medidas de corrección das industrias xa se están levando a cabo noutros países e mesmo noutras comunidades do Estado, un proceso de adaptación do que Galicia semella estar na marxe. "Moitas das industrias contaminantes asentadas na nosa terra non se comportan igual nas factorías que teñen noutros países con respecto ás de aquí. Mentres buscan evitar a contaminación doutros lugares, aquí están actuando como a tiro libre, sen preocuparse para nada da contaminación", afirma Ramón Varela, que pon como exemplo o caso de Endesa en Teruel, no que xa tomou medidas para reducir un 95% as súas emisións. Unha acción que, segundo este experto, obedece á gran presión social e política existente en Aragón. "Aquí, como non existe esa presión fronte a Endesa, non adoptan esas medidas", engade Varela. "As empresas aforran custos, que recaen en todos nós. Porque esa contaminación prexudícanos a nivel de saúde e de horas perdidas no traballo", puntualiza.

Grazas ós sete informes que o Galicia Hoxe publicou, o lector pode afondar moito máis na realidade destas industrias, dende o punto de vista económico, social e ambiental. Unha ampla análise pormenorizada que Ramón Varela non descarta que acabe materializándose nun libro chamado a ser un verdadeiro manual sobre a contaminación atmosférica. "O certo é que en Galicia non contamos con demasiado material sobre este tema", recoñece Varela, quen destaca do seu traballo a vocación de relacionar a visión económica da industria coa súa repercusión na sociedade e sobre o medio.

Finalmente, o informe pretende ser unha chamada de atención a estas industrias contaminantes, que poderían facer máis polo medio xa que "son empresas cunha rendibilidade moi grande, con enormes beneficios, que non redundan máis que nos postos de traballo, deixándonos a cambio uns custos sociais excesivos".

__________

Endesa, unha das firmas máis nocivas de Europa

AS PONTES
Endesa, unha das firmas máis nocivas de Europa
Esta térmica é a maior central de carbón do Estado con 1468,5 MW de potencia instalada xera un 6% da enerxía consumida
02.06.2008 RAMÓN VARELA

Endesa apoiouse na Central Térmica das Pontes para a o seu despegamento económico de finais dos anos 70 e en especial na década dos 80. O Grupo Endesa debe parte do que hoxe é á mina das Pontes e á produción eléctrica da Central Térmica, que é a maior do Estado en potencia e unha das "grandes" da Unión Europea. Ao mesmo tempo é unha das "grandes contaminantes". O custo social, ecolóxico e na saúde dos galegos que produce a contaminación está por cuantificar, pero podemos afirmar que as súas altas emisións de dióxido de xofre, que xera choiva ácida, e as altas emisións de gases de dióxido de carbono, responsable do efecto invernadoiro, representan un dos maiores problemas no país galego e mesmo traspasa as fronteiras polo que alcanza envergadura internacional.

Endesa créase en novembro de 1944. Pouco despois, en 1945, comeza a construción da central térmica de Compostilla na localidade leonesa de Ponferrada e dous anos despois, en 1947, ponse en marcha o primeiro grupo de produción da central, que se irá ampliando en anos posteriores.
Endesa créase en novembro de 1944. Pouco despois, en 1945, comeza a construción da central térmica de Compostilla na localidade leonesa de Ponferrada e dous anos despois, en 1947, ponse en marcha o primeiro grupo de produción da central, que se irá ampliando en anos posteriores.

A década dos 70 marcará o despegamento desta empresa a partir da fusión entre Endesa e a empresa eléctrica galega Hidrogalicia no ano 1972. Entre ese ano e anos posteriores a compañía adquire distintas explotacións mineiras en diversos puntos (As Pontes, na Coruña; Andorra, en Teruel) e afianza o seu parque de produción eléctrica coa construción e posta en marcha das centrais térmicas de As Pontes (A Coruña), Andorra (Teruel) , Escatrón ( Zaragoza) e Litoral (Almería). Así mesmo, pon en funcionamento os grupos diésel de Ceuta e Melilla é o grupo II da central nuclear de Ascó, en Tarragona.

Endesa é a maior empresa eléctrica de España e a primeira compañía eléctrica privada de Iberoamérica (ten presenza en Chile, Colombia, Perú, Arxentina, Brasil... Só neste último país conta con 4,6 millóns de clientes e 997 MW de capacidade instalada). É un operador eléctrico relevante en diversos países europeos como Francia ou Polonia e en especial en Italia (produción e terminais de regasificación en Livorno e Monfalcone), Endesa ademais ten unha presenza crecente no mercado ibérico de gas natural, dispón dun importante nivel de desenvolvemento no terreo das enerxías renovables, e posúe participacións en empresas do sector de telecomunicacións. Cotiza nas catro Bolsas de Valores españolas e na Bolsa de Nova York.
Endesa conta con poucos activos en Galicia: unha central térmica de lignito, dous encoros e varios parques eólicos e para este ano 2008 estará xa conectada á rede eléctrica unha nova central térmica de ciclo combinado a gas. A central térmica das Pontes é a maior de carbón de España, con catro grupos (350 MW cada un) e un total de potencia instalada de 1468,5 MW, construída e posta en marcha entre 1972 e 1979 (acoplamento dos grupos entre 1976 e 1979) cunha produción anual media que oscila entre os 10-11 millóns de Mwh, xera un 6% da enerxía eléctrica que consome o Estado e conta con 354 traballadores.

A central térmica das Pontes deseñouse inicialmente para consumir exclusivamente lignito pardo, posteriormente a caldeira da térmica foi adaptada entre 1993 e 1996 para consumir unha mestura de lignito e carbón subituminoso de importación en proporcións de 50%-50% de enerxía (no ano 2004 precisaba para este fin queimar 5.351.200 t de lignito e 3.254.300 t de hulla subituminosa). Ao esgotarse o xacemento de lignito da mina das Pontes, os grupos térmicos foron modificados para queimar carbón de importación, na actualidade aínda se encontra parado un grupo que está modificándose.

Endesa iniciou no 2005 as obras para a construción dunha nova central térmica de ciclo combinado cunha potencia de 800 MW que utiliza como combustible gas natural procedente de Reganosa1 de Mugardos. O investimento foi de 365 millóns de euros. A localización realizouse nas proximidades da central actual e a potencia total dos catro grupos e esta nova sumará a importante cifra de 2.248,5 Mw. En agosto do 2007 iniciou a fase de probas do ciclo combinado e a principio do 2008 estaba xa en funcionamento. Ten asignado un volume de emisión de dióxido de carbono para este ano de 647.615 toneladas. Os encoros propiedade de Endesa abastecen á central para usos da central e refrixeración, contan cunha potencia de 64 Mw, son o encoro da Ribeira e a central hidroeléctrica do Eume, ambos os dous producen cerca de 150.000 Mwh/ano.

Respecto da enerxía eólica, Endesa instalou o primeiro parque en Galicia no 1997 e conta con un plan eólico en continua expansión, a mediados do 2005 alcanzaba xa unha potencia2 de 435 MW, con posibilidade de producir máis de 1.100.000 Mwh. No ano 2007 contaba con 568 MW de potencia eólica e solicitaba ao Ministerio de Industria a concesión de 388 MW novos e a instalación de 152 aeroxeradores no intento de saltar a concesión do 10% de capital ao Inega (Instituto dependente da Consellería de Industria)

Endesa é titular dun plan eólico estratéxico en Galicia de 552 MW aprobado no 1995. Un dos complexos eólicos mais importantes de Endesa é o da Faladoira , iniciado no 2000 e posto en funcionamento no 2002, consta de catro parques no norte da Coruña con 146 aeroxeradores de 45 m de altura e de 660 quilovatios cada un, cunha potencia total de 100 Mw. No ano 2004 xa produciu 234.600 Mwh –por cada Gwh eólico evitase3 a instalación de 222,2 TEP– e pode alcanzar a producir 255.000 Mwh/ano (2.648 h) cunha equivalencia de consumo doméstico de 87.000 vivendas, suficiente para abastecer a cidade da Coruña. Os ingresos medios no ano 2005 situáronse en torno aos 80 euros/Mwh.
_______________

A Térmica das Pontes excede nun 16% o volume de gases asignados

Excede nun 16% o volume de gases asignados

O Plan Nacional de Asignación de Dereitos de Emisión 2005-2007, concédelle á comunidade galega nos sectores regulados un total de 14.664.467 toneladas de dióxido de carbono, asignándolle tan só á central de Endesa-As Pontes, para o ano 200, un total de 8.058.215 toneladas, é dicir, para unha soa industria con catro focos de contaminación (catro grupos térmicos) concedéselle practicamente o 55 por cento dun total que se vai repartir entre 52 focos industriais. Unha situación similar orixínase para o ano 2006 e 2007. Así, no ano 2006 dun total de 13.522.989 toneladas asignadas en total, As Pontes podía emitir unhas 7.234.867 toneladas, é dicir, o 53,5%, e no ano 2007 dun total de 12.563.349 toneladas, As Pontes ten 6.307.597 toneladas, ou o que é o mesmo o 50,2%.

Esta situación teórica non se cumpre na práctica xa que en maio do ano 2006, faise publico por parte do Ministerio de Medio Ambiente a situación do 2005 e, mentres a asignación para As Pontes é de 8.058.215 toneladas, as emisións verificadas pola Xunta para ese ano foron de 9.324.833 toneladas, é dicir, que a central superou en preto do 16% os valores asignados.

Se nos atemos aos valores reflectidos no EPER-España os valores de emisión alcanzan 9.628.000 toneladas. Algo similar sucede nos anos sucesivos.

Por outro lado, non debemos esquecer que a pretendida redución de emisións de dióxido de carbono vai verse compensada coa instalación da nova central de ciclo combinado e volveremos atoparnos no ano 2009 emitindo a atmosfera un volume similar ao anterior ao 2005.
___

EPER: Análise do Rexistro Estatal de Emisión e fontes contaminantes

No Rexistro Estatal de Emisión e Fontes Contaminantes EPER (EPER-Europa, EPER-España), están os datos subministrados polas empresas as Comunidades autonómicas e ao Goberno central . Na central térmica das Pontes non aparecen datos de emisións a atmosfera de monóxido de carbono, óxido de dinitróxeno, mercurio nin doutros metais pesados (arsénico , chumbo, cadmio, cromo ,níquel, zinc) tampouco se rexistran emisións de dioxinas, compostos de cloro...

Resulta sorprendente que unha central térmica como As Pontes presente aínda menos datos que a térmica de Meirama, aínda que estes sexan tamén limitados. Meirama, por exemplo, presenta datos de algún metal pesado como arsénico, cadmio e níquel, que non se inclúen nesta.

Na información EPER-Europa , EPER-España, tampouco aparecen datos de vertidos directos nin indirectos a auga, cando Meirama aínda que incompletos presenta datos de vertidos de cobre por exemplo.

Parece que a preocupación da empresa por reducir as emisións neses anos foi paralela (practicamente nula) ao interese da Administración de contar con datos sobre as emisións industriais. Destacamos a mínima información subministrada no EPER para a central térmica das Pontes .
__________

A central térmica de ENDESA nas Pontes acumula o 55% dos dereitos de emisión de Galiza

AS GRANDES CONTAMINANTES NA GALIZA
A factoría acumula o 55% dos dereitos de emisión de Galiza
RAMÓN VARELA . SANTIAGO


A central térmica das Pontes conta cunha cheminea moi alta, de 356m, construída co obxecto de "democratizar" a contaminación, que chegue un pouco a todos e que non se concentre na zona porque os efectos serían daniños e moi evidentes e a relación causa-efecto estaría á vista para calquera cidadán. Pretendíase que o fume contaminante rompera na medida do posible as inversións térmicas próximos á superficie e que a contaminación non quedase na zona porque podía producir fenómenos de fumigación e afectar a saúde dos veciños das Pontes. Buscábase que a contaminación se dispersara por zonas amplas –decenas ou centenares de km- onde os seus efectos prexudiciais xa serían máis difíciles de relacionar coa industria. A cheminea, que é unha das chemineas industriais máis alta de Europa, ten un diámetro de 36 m na base e 18 m de altura en coroación, e grazas a súa altura ningún lugar de Galiza escapa á súa influencia, e en particular vese máis afectado o Norte de Lugo debido a dirección dos ventos dominantes.

As emisións declaradas pola empresa e posteriormente verificadas e recollidas no Rexistro de Emisións Contaminantes EPER-España, relativas a dióxido de carbono, son moi altas. Así no último ano de rexistro, 2005, foron 9,3 millóns de toneladas de dióxido de carbono e representaban máis da cuarta parte do total de emisións galegas para este gas e nese ano. As Pontes foi durante a década dos 80 e dos 90 e segue sendo na actualidade o principal foco emisor de dióxido de carbono de Galiza e do Estado español e un dos grandes focos emisores de toda Europa. No ano 2006 emitiu un total de 9,1 millóns de toneladas e no ano 2007 a súa emisión foi de 8,9 millóns, descenso debido á paralización de algún grupo por mor das modificacións e modernización á que estaba suxeito. As emisións de dióxido de carbono son responsables do efecto invernadoiro e contribúen ao quecemento do planeta con repercusións que lle afectan ao clima, á vexetación, ao nivel do mar, á saúde humana, á diminución da produción de alimentos...

Emisións de dióxido de xofre e óxidos de nitróxeno

As Pontes é o principal foco contaminante por dióxido de xofre. No ano 2005 emitía 293.000 toneladas segundo o Rexistro de Emisións Contaminantes, EPER, o que representaba máis do 60% do total de emisión de dióxido de xofre. En 2006 e 2007, as estimacións chegan a 283.000-280.000 toneladas.

No que respecta ás emisión de Óxidos de Nitróxeno, a empresa declaraba emitir no ano 2005 , 17.400 toneladas que representan aproximadamente o 11% do total galego. Nos anos posteriores 2006 e 2007 as estimacións son similares a este valor.

As emisións de gases acidificantes dióxido de xofre e óxidos de nitróxeno conlevan unha serie de efectos directos e indirectos sobre o medio ambiente e a saúde das persoas: reducen a visibilidade, aumentan a corrosión, afectan a plantas no seu crecemento, diminúen a produción de froita, contribúen a acidificación do medio, prexudican os microorganismos do solo e aféctanlle a saúde, en especial de nenos e maiores, no aparato broncopulmonar e circulatorio..

Os gases acidificantes citados

reaccionan na atmosfera e convértense en ácidos e ao depositarse no solo, na vexetación, na auga fan baixar o pH do medio con consecuencias negativas para os seres vivos. O dióxido de xofre produce danos agudos (queimaduras, clorose...), crónicos (decoloración, perda da folla..) e transitorios dependendo da concentración, do tempo de exposición, da estación do ano, da sensibilidade da vexetación... As gramíneas forraxeiras, algunhas leguminosas, determinados liques e as árbores froiteiras de oso e pebida vense en xeral máis afectadas que o resto das plantas, os bosques vense ás veces seriamente danados.

O impacto do dióxido de xofre e da "choiva ácida" son coñecidos dende a década dos anos 80 en numerosos lugares de Galiza. As néboas ácidas afectáronlles ás plantas de horta , ás gramíneas dos prados e piñeiros novos en Vilares-Guitiriz, Betanzos, Potedeume, A Estrada, Muras, Burela, Foz...e mesmo a presenza de choiva con pH por debaixo de 5 atopouse na década dos anos 90 en numerosos puntos moi distantes das centrais térmicas como son Ames, Noia... Mesmo no ano 1992 esta última localidade cunha estación de seguimento da contaminación transfronteiriza do Estado (rede Bapmon/EMEP) detecta medias mensuais de pH de 5,2 e inferiores ( por debaixo de 5,6 considerase choiva ácida) e indica presencia de aerosois sulfatados e alta concentración de ozono en especial en xullo e agosto, e o mesmo acontece no ano 1993 e noutros.

Liberación de metais tóxicos durante a queima do carbón

Ao queimar o lignito ou calquera outro carbón libéranse os metais e metais pesados contidos nel como impureza. Unha vez emitido a atmosfera acaba por depositarse na superficie da Terra arrastrados pola choiva e a neve, alcanzando o solo e a vexetación, os ríos, océanos... As emisións de metais pesados son moi importantes, máis de 6.000 kg/ano de metais pesados saen polas chemineas das Pontes: mercurio, cadmio, cromo, níquel, chumbo... que acaban por depositarse no medio e se incorporarán aos seres vivos e ao corpo humano.

O mercurio, por exemplo, elimínase en fase gasosa ou condensado en partículas de cinza volante de pequeno tamaño que poden mesmo escapar aos sistemas de retención (se existisen) e pasar a atmosfera. (Hg asociado a partículas, Hg metálico, Hg divalente, compostos organomercuriais). O lignito presenta niveis de mercurio superiores a outros carbóns como a antracita, o carbón bituminoso e mesmo aos subbituminosos . Considérase que nos carbóns do Estado a concentración de mercurio oscila de 0,09 a 0,60 ppm (partes por millón). No lignito galego a concentración pode alcanzar 0,75 ppm. O 80% do selenio e o 95% do mercurio contidos no lignito saen subliminados cos gases da cheminea.

O mercurio é un metal tóxico- mesmo é un contaminante que pode causar danos antes de que se presenten síntomas, un contaminante persistente que se acumula na cadea alimentaria. Unha vez depositado o metabolismo microbiano pode transformalo en metil mercurio e así ten capacidade de acumularse no organismo - bioacumulación- e concentrarse nas cadeas alimenticias – bioamplificación- e en especial nas cadeas alimentarias acuáticas. Algúns peixes de consumo córrente como o atún, o peixe espada, o tiburón (aletas) poden alcanzar concentracións importantes e representar un risco para a saúde. O metil mercurio ademais de danar o sistema nervioso, traspasa a barreira placentaria e as mulleres embarazadas e en idade fértil poden acumulalo e traspasarllelo aos seus fillos, asímesmo o mercurio atravesa a barreira sanguínea do cerebro.

O mercurio é especialmente tóxico para o sistema nervioso, e mais para o sistema nervioso infantil en desenvolvemento, ao tempo que é daniño para o medio ambiente e a vida salvaxe. tanto é así que a Axencia do Medio Ambiente (EPA) de Estados Unidos, puxo en marcha un plan para reducir as emisións de mercurio a atmosfera procedentes das centrais térmicas e industrias. A EPA estima que nos Estados Unidos de América emítense 48000 Kg de mercurio ao ano procedentes das centrais térmicas. O plan prevé reducir as emisións nun 70% no año 2018, de forma que as emisións sexan de 15 toneladas por ano. Un estudo realizado polo Centro de Ciencias da Saúde da Universidade do sureño Estado de Texas indica que "por cada 450 kilogramos de mercurio liberado a atmosfera, aumenta un 17 por cento a taxa de autismo". Ante esta situación o goberno estadounidense ordenou en marzo do 2005 unha redución de case 50% na contaminación por mercurio de plantas enerxéticas durante os próximos 15 anos, para protexer os fetos e pequenos de danos ao sistema nervioso.

A despreocupación tanto da sanidade galega, como da española e mesmo europea contrasta coa preocupación americana sobre este tema. Un artigo nunha prestixiosa revista americana presenta o metil mercurio como un neurotóxico con efectos importantes sobre o desenvolvemento humano e cuantifica a perda de produtividade debida á toxicidade do metil mercurio en 8.700 millóns de dólares anuais, dos cales 1.300 millóns serían atribuíbles as emisións de mercurio das centrais térmicas estadounidenses.

O programa CAFÉ (Clean Air For Europe) da UE, que analiza o impacto da contaminación atmosférica, atribúe cerca de 350.000 mortes ao efecto das partículas secundarias orixinadas polo dióxido de xofre e óxidos de nitróxeno e 20.000 por exposición ao ozono.

Á cabeza por danos económicos e de saúde

Entre as centrais térmicas, a localizada nas Pontes , é debido a contaminación que emite, está a cabeza na EU25 por danos económicos, e por danos na saúde ao estimarse a perda de anos de vida e mortalidade .

Non todas as plantas de Endesa son obxecto de atención con medidas anticontaminación. Por exemplo nos anos 90 a empresa reducía o 95% das emisións de dióxido de xofre na térmica de Andorra en Teruel e hai dous anos puxo en marcha un proxecto de desulfuración de gases de combustión na súa central térmica de Alcúdia en Mallorca, o proxecto supuxo un investimento de 8,2 millóns de euros e estaba operativo no ano 2007. Esta planta permitía reducir as emisións de dióxido de xofre nun 75% e do 80% para partículas. No caso das Pontes, aínda sendo a planta de maior contaminación e a máis rendible e de maiores beneficios económicos, limitouse a mesturar o lignito con carbón de importación para reducir a contaminación ao 37-40% que lle obrigaba a lexislación da Comunidade Europea. Resulta curioso que mentres Endesa conta xa con plantas de desulfuración instaladas e con bos resultados nas centrais térmicas de Teruel (Andorra-Teruel), Compostilla (Ponferrada-León), Litoral de Almería (Almería), Grandilla (Tenerife) e Barranco de Tirajuana (Gran Canaria) e en fase de execución en Alcúdia (Mallorca) e Abono (Asturias), a central das Pontes non entra na lista aínda que é a térmica do Estado que máis xofre bota a atmosfera. Endesa optou nas Pontes por utilizar como combustible carbón subituminoso de importación (indonesio e estadounidense) que permitira, reducir as emisións da central a niveis que poidan cumprir a nova Directiva 2001/80/CE sobre limitación de emisións á atmosfera de determinados axentes contaminantes procedentes de grandes instalacións de combustión. A empresa espera que as emisións actuais se reduzan,no futuro, en aproximadamente as seguintes porcentaxes : 9,52% de Dióxido de carbono (C02); 95,96% de Dióxido de xofre (S02); 16,74% de Óxidos de nitróxeno (NOx ); 48,82% de Partículas e 92,90% de Cinzas. Ademais de reducir a contaminación coas modificacións en curso Endesa garantiza que a vida útil das Pontes seguirá outros vinte e cinco anos. No ano 2008 , Endesa xa modificou tres grupos térmicos e está completando o último , a central pasará a consumir 4.800.000 t/ano de carbón subituminoso que se descargará no porto exterior de Ferrol e o transporte farase en camións por autovía durante 250 días do ano.
_____________

Riscos sísmicos pola decisión de converter a mina das Pontes nun lago

AS GRANDES CONTAMINANTES NA GALIZA
Riscos sísmicos pola decisión de converter a mina nun lago
R.VARELA SANTIAGO

A mina de lignito a ceo aberto das Pontes está nunha depresión do Terciario e atópase dentro da área de Pedroso-As Pontes –Moiñonovo que se estendese sobre 55 km de lonxitude. Componse de dúas fallas direccionais que seguen a NW-SE . As Pontes está nunha zona comprensiva enmarcada dentro do sistema de fallas direccionais sendo a conca de maiores dimensións da zona citada. Presenta unha lonxitude máxima de 7 km por unha anchura variable entre 1,5-3 km. O baseamento da conca intégrano sedimentos precámbricos e paleozoicos intensamente deformados na oroxenia hercínica. A conca está dividida por un umbral en dúas subconcas que contiñan unha reserva de 300 millóns de toneladas de lignitos, xácigo utilizado pola Central Térmica das Pontes e hoxe esgotado.

Os recheos sedimentarios abarcan dende o Oligoceno superior -Mioceno inferior e están afectados por pregamentos, ocupan unha extensión aproximada de 1.150 hectáreas de superficie e quince km de perímetro. O xácigo de lignito ten ademais de lignito, margas, area, grava, arxilas, arxilas carbonosas e enmarcada por diversas rochas como xistos, gneis, pizarras, areíscas, seixítas... O paquete produtivo de lignito presentábase en 19 capas alternantes, pregadas ás veces, de lignito e material arxiloso, por cada tonelada de lignito que se extrae fai falla remover e cambiar de lugar 2,8 m3 de terreo, incluído no lignito atopáronse fósiles de grande interese para coñecer a vida do noso país.

O proceso de extracción dunha mina a ceo aberto como a das Pontes pódese resumir, basicamente en facer un burato moi grande, separar o material que interesa (neste caso o lignito) de todo o que se extrae de alí e depositar o resto noutro lugar para non entorpecer a extracción. No caso das Pontes, estamos ante a maior mina a ceo aberto do Estado, cunha superficie de explotación de seis quilómetros de lonxitude por entre dous e dous e medio de ancho, e unha profundidade media de douscentos metros, amplamente superada en moitas zonas, a superficie total que ocupa e superior a 2.500 hectáreas.

Calcúlase que para abastecer a térmica movéronse 720 millóns de metros cúbicos de terra para extraer ultimamente preto de cinco millóns de toneladas de lignito1 cada ano. Todo o material sobrante, chegado da escavación da mina, así como o que queda ao ar libre no fondo do burato non é precisamente fértil, antes ao contrario, tende a ter efectos negativos sobre a vida. A entulleira exterior da mina, de 1.150 hectáreas, ao lado do oco da mina creou un montículo artificial – case unha montaña– e alterou a fisionomia da zona, a empresa finalizou a restauración no ano 2006-2007 para o cal realizou a laboura de creación de solo e plantación de arborado, pasteiro, mato... con introdución de especies animais… A mina que abastece a central das Pontes pechouse o 31 de decembro do 2007, teoricamente Endesa tería que proceder ao restaurado da zona e debería deixala o máis parecido a como a atopou, aquí dentro do oco creado debía incluír agora os residuos que fora depositando noutro lugar porque ate este momento estorbaban, é dicir, dentro do oco da mina debían ter cabida os materiais que actualmente forman a entulleira e que se depositaron formando unha "montaña artificial" .

A empresa buscando a solución mais fácil e barata proxectou unha alternativa sinxela: encher de auga o oco final da explotación e acondicionar as marxes, así conséguese un lago artificial duns 8 quilómetros cadrados e 540 hectómetros cúbicos. Para facer encher o lago artificial pretende usar as achegas dos ríos que se desviaron para os traballos mineiros e ademais utilizar o río Eume. En definitiva, Endesa pretende rematar o problema da mina gastando 120,2 millóns de euros desde o peche da mina até o fin da restauración, no 2012 e pasar logo o "lago" á administración.


Incremento da sismicidade pola inxección de auga

O enchido forzado con auga do Eume e outros regatos amosa incertezas e riscos non suficientemente avaliados. O director do Instituto Universitario de Xeoloxía, X. Ramón Vidal Romaní, sinala que tanto a bacía das Pontes como a de Meirama atópanse sobre fallas activas que poderían provocar un incremento da sismicidade inducida polos millóns de m3 de auga dos lagos. Mais hai un problema engadido: o enorme volume de líquido do lago (que acabaría por ter case 5 km de longo e máis de 200 m de profundidade ), pode provocar a inxección de auga no plano de falla lubricándoo e incrementando as probabilidades de esvaramento.

A creación dun lago como o que se pretende esixe un control minucioso da calidade da auga xa que existe a tendencia a acidificación (sulfuro de ferro que pasará a sulfato e baixará o pH) e eutrofización, e mesmo descoñecemos os cambios que pode traer na humidade da atmosfera e o aumento conseguinte de pragas e enfermidades no campo e nas mesma persoas sensibles. Tampouco se pode esquecer o impacto que pode provocar a saída da auga do lago no curso do Eume e nos recursos vivos non só do Río senón da Ría de Pontedeume.


O abandono de lignito non suporá menos emisións

A central térmica das Pontes é unha das industrias máis contaminantes de Galiza e do Estado, aínda co abandono do lignito e co cambio de combustible esta industria, dada a súa magnitude –é a central de maior potencia do Estado–, seguirá emitindo un volume tremendamente elevado de gases de efecto invernadoiro, acidificantes, metais e metais pesados, partículas... Parece que o interese da empresa e da administración por diminuír estas emisións non é moito.

Nin a imposición de taxas do Goberno Galego nin o Plan de Asignación de Emisións do Goberno Central están servindo para frear a contaminación que emite, seguramente porque no primeiro caso a imposición de taxas foi tímida e raquítica e no segundo porque non son de obrigado cumprimento e a empresa busca sempre unha saída a baixo prezo. Mentres, seguiremos padecendo no medio natural e na saúde o impacto das súas emisións. Por se fora pouco, a administración parece consentir que a empresa peche o tema da mina enchendo de auga un burato que tiña que recuperarse necesariamente.
________________

A central térmica de Unión-FENOSA en Meirama, é o segundo foco de polución

unión fenosa
Meirama, en Cerceda, é o segundo foco de polución
Esta central da terceira maior compañía enerxética do Estado está en funcionamento dende 1980 e xera 4 millóns de MW á hora
R.VARELA SANTIAGO


Fenosa é unha empresa que nace ligada a Galiza e ao capital financeiro, é dicir, Banco Pastor. A súa sede inicialmente estaba na Coruña. Ao se converter primeiro en Unión Eléctrica Fenosa e logo en Unión Fenosa con sede en Madrid, perde o seu carácter galego e queda imbricada no gran capital financeiro español e hoxe mesmo internacional. Os grandes encoros, a explotación mineira de Cerceda, as centrais térmicas de Meirama e Sabón e recentemente algúns parques eólicos , son só algunhas das grandes realidades da empresa Fenosa ou mellor de Unión Fenosa en Galiza. Detrás quedan semiocultos diversos feitos que pertencen á nosa historia recente como son: os enfrontamento e a loita dos labregos por un prezo xusto nas terras expropiadas, traslado de poboación por asolagar terras e vivendas (o exemplo máis notable o de Portomarín) , perdas económicas por contaminar dende as térmicas cultivos e bosques...

Unión Eléctrica Fenosa nace en maio de1982 produto da fusión de Unión Eléctrica1, empresa creada en 1912 e con sede en Madrid, e Fuerzas Eléctricas del Noroeste-Fenosa- empresa galega fundada en 1943 polo Banco Pastor (sendo presidente Pedro Barrié de la Maza) e as firmas Hijos de Olimpo Pérez e Industrias Gallegas. Fenosa nacera para explotar hidroelectricamente o Miño, Tambre e Eume e garantir o abastecemento eléctrico de Galiza.

Unión Eléctrica Fenosa nace en maio de1982 produto da fusión de Unión Eléctrica1, empresa creada en 1912 e con sede en Madrid, e Fuerzas Eléctricas del Noroeste-Fenosa- empresa galega fundada en 1943 polo Banco Pastor (sendo presidente Pedro Barrié de la Maza) e as firmas Hijos de Olimpo Pérez e Industrias Gallegas. Fenosa nacera para explotar hidroelectricamente o Miño, Tambre e Eume e garantir o abastecemento eléctrico de Galiza.

Fenosa é o resultado da compra, fusión ou absorción de decenas de pequenas empresas hidroeléctricas galegas, moitas delas de ámbito local. En 1950, e por primeira vez, establécese a conexión entre as liñas de transporte de electricidade en Galicia, propiedade de Fenosa, coas do resto do Estado. En 1955 absorbe a Sociedad General Gallega de Electricidad, empresa de importante implantación en Galicia creada en 1900 e da que Pedro Barrié de la Maza foi conselleiro e presidente dende o ano 1937 até a constitución de Fenosa.

En 1955 inaugúrase o salto dos Peares no Río Miño e entre esa década e a seguinte construíanse en cadea os saltos de Belesar, Os Peares, Velle, Castrelo do Miño e Friera, todos no río Miño, asolagando extensións importantes de terras fértiles e desprazando a poboación de decenas de aldeas cuxas vivendas quedaron debaixo da auga, non sen oposición como sucedeu en Castrelo do Miño. Novos poboados como Portomarín realizados por mor do asolagamento evidencian o impacto que estes grandes encoros comportaron.

Dende finais da década dos 50, Galiza foi da man de Fenosa, unha gran produtora de electricidade de orixe hidroeléctrica (na década dos 50 polo seu labor con proxectos e construción de encoros danlle o título de ‘Conde de Fenosa’ a Pedro Barrié de la Maza). Así, en 1958 contabamos co 16,7% do total da potencia instalada do Estado, e o que é mais importante co 15,25% da produción. Pasamos en 1964 a ter o 19,86% da potencia e o 16,86% da produción, e xa aumentaba en 1968 cando se contaba co 20,7% da potencia e o 20,51% da produción do Estado. Valores similares para potencia e produción representabamos en décadas posteriores. Entre 1958 e 1969, Galicia con Fenosa cuadriplica a súa produción eléctrica mentres que o Estado só a triplica. Respecto da enerxía hidroeléctrica o incremento relativo de produción en Galicia entre 1958-64 foi de 102,35 %, mentres no Estado foi de 82,95%, e entre 1964-68 o incremento seguiu sendo moi superior ao do Estado, 43,88% en Galiza, fronte a só 18,32% no Estado. Despois da fusión de Fenosa con Unión Eléctrica no 1982, quedou como resultado Unión Eléctrica Fenosa, en 1986 comeza a expansión internacional desta nova empresa e en 1992 dáse o seu primeiro inversión directo no exterior, até conseguir instalarse en 14 países nos que está na actualidade.

Dende outubro do ano 2001, Unión Eléctrica Fenosa pasou a denominarse Unión Fenosa, nome como coñecemos a empresa eléctrica na actualidade. Unión Fenosa é a terceira maior empresa enerxética do Estado, é a eléctrica máis diversificada do seu sector en España (o 33% dos ingresos proveñen de áreas de fóra do negocio eléctrico doméstico). Ten unha cota en xeración do 12% e en distribución chega ao 13%. Desde o seu negocio eléctrico tradicional, Unión Fenosa realizou un amplío proceso de diversificación cara servizos de consultoría e telecomunicacións.

Na actualidade ten 11.699 Mw de potencia instalada en todo o mundo (fora do Estado máis de 2.700 Mw en potencia de xeración eléctrica), emprega a 17.298 persoas, factura da orde de 60.000 millóns de Kwh (no 2005 case 65.000 millóns de kWh, no 2007 59.016 millóns en electricidade e 38.044 millos de kw/h de gas) e conta con máis de 9,1 millóns de clientes de gas e electricidade. Só no Estado Español superaba xa no 2004 os tres millóns (3.239.187). A cota de produción de Unión Fenosa é da orde do 12-13% no réxime ordinario e en clientes supón o 15%. O seu negocio enerxético é integral. Unión Fenosa céntrase en diversas actividades como son a xeración eléctrica, transporte, distribución e comercialización de electricidade e gas, onde ten presenza en toda a cadea. Por medio de empresas filiais, Fenosa desenvolve ademais actividades e ten presenza noutros sectores económicos como Telecomunicacións (Auna, R, Ufnet) e Servizos profesionais en áreas de consultaría, sistemas de información.. (Soluziona).

Internacionalmente o Grupo empresarial está presente en 14 países ( a través de Soluziona ten presenza noutros 15 países ), con xeración e distribución de electricidade en Colombia e Panamá; xeración en México, Kenya e República Dominicana, e en distribución de electricidade presencia en Guatemala, Moldava, Nicaragua e Filipinas. Distribuíu electricidade auga e gas a máis de catro millóns e medio de clientes e dispón dunha potencia de xeración de 2.723 Mw.
______________________

A central térmica de Meirama emite 5,1 millóns de CO2, o dobre do que lle correspondería

AS GRANDES CONTAMINANTES NA GALIZA
A térmica emite 5,1 millóns de CO2, o dobre do que lle correspondería
RAMÓN VARELA . SANTIAGO


A central térmica de Meirama é o segundo foco emisor de dióxido de carbono en Galiza, despois da planta que Endesa ten nas Pontes, contribuíndo de xeito decisivo ao aumento do efecto invernadoiro. As emisións á atmosfera de dióxido de carbono na central de Meirama foron no ano 2007 de 5,1 millóns de toneladas moi superiores ás dos anos anteriores (3,8 millóns no ano 2006 e 4,2 millóns no ano 2005). A explicación desta flutuación da contaminación non ten que ver coa adopción de medidas anticontaminantes en determinados anos, senón que están en relación coas flutuacións da produción eléctrica e o volume de consumo de combustible gastado (lignito e hulla).

Na central térmica de Sabón, pola súa banda, as emisións foron diminuíndo dende o ano 2005 debido á menor produción da central até a súa paralización total no ano 2007.

En canto á expulsión de gases acidificantes, no ano 2007 estímanse unhas emisións na central de Meirama de 75.874 toneladas de dióxido de xofre, moi superiores ás de anos anteriores (no ano 2006 as emisións son de 63.300 toneladas e no 2005 son de 54.183 toneladas). Sucede que aínda que se produza unha diminución na emisión en Kg/Mwh, o volume total emitido anualmente pode ser igual ou superior como sucedeu no ano 2004 respecto do ano 2003, que cunha diminución do 12% en Kg/Mwh, o volume total emitido é similar en ambos os dous anos debido á maior produción eléctrica no ano 2004 respecto do 2003.


O dióxido de xofre destrúe a vexetación e o solo

A nivel mundial, os óxidos de xofre, en particular o dióxido de xofre, SO2, é un dos contaminantes máis destrutivos da vexetación e do solo, ademais de repercutir negativamente nos produtos da actividade do home, entre eles os edificios. As emisións de SO2 oxídanse facilmente na atmosfera para formar SO3, que reacciona co vapor de auga atmosférico (H2O) e forma o ácido sulfúrico (SO4H2), causante da precipitación ácida (choiva ácida) que provoca graves danos tanto á vexetación como ao solo. A distribución das emisións de xofre por rexións varía moito. Nos países europeos calcúlase que é de menos dunha a máis de trinta toneladas de SO2/km2/año (10-300 kg/ha). Na Galiza, e a principio da década dos 90, as deposicións antropoxénicas coñecidas alcanzaban 39,7 kg/ha en Ames e 78,6 kg/ha na Estrada, valores comparables aos rexistros dalgunha estación de Alemaña e achegábanse ao rexistro do Este de Estado Unidos. Aínda que un lixeiro aumento da acidez dos solos pode estimular a presenza de nutrientes, e así a capacidade produtiva, a precipitación ácida tamén provoca o desprazamento e lixiviación de varios nutrientes.

A acidez excesiva dos solos pode producir como efectos secundarios niveis tóxicos de aluminio, manganeso e outros metais que as plantas absorben facilmente. A miúdo, a actividade biolóxica do solo acidificado inhíbese, xa que a maior parte dos microorganismos prospera en solos neutros. Un efecto claro da contaminación por dióxido de xofre e a deposición ácida maniféstase na vexetación sensible con defoliación, queimaduras, perda de floración, froito, diminución do crecemento, perda de produtividade. Por poñer un exemplo baste dicir que árbores sensibles como as cerdeiras deixaron de dar froita no Val da Maía nas proximidades de Santiago por mor da contaminación de Meirama e neste ano as poucas árbores que quedaban en pé floreceron e tiveron froita por estar apagada a térmica para modificar a súa caldeira. Para contestar a pregunta de se se poden reducir as emisións de dióxido de xofre baste citar que Endesa en Teruel chegou a reducir o 95% das emisións de dióxido de xofre e Unión Fenosa a principios do ano 2006, anunciaba que ía investir 60 millóns de euros na construción nunha planta de desulfuración na central térmica de La Robla en León. Con este investimento pretende rebaixar de forma moi notable as emisións de gases acidificantes. Unión Fenosa nunca se formulou diminuír a contaminación en Meirama a pesar das continuas protestas da poboación circundante que se ven seriamente afectadas.

En canto ós óxidos de nitróxeno, as estimación de Meirama para o ano 2007 é de 11.807 toneladas (no 2006 emitíanse 6.800 toneladas e no ano 2005, 9.700 toneladas). De forma similar ao dióxido de xofre aínda diminuíndo as emisión en Kg/Mwh o volume total pode ser superior ao ano precedente.

As industrias fan fincapé sempre en que están reducindo as emisión en kg/Mwh, pero á vista do volume total emitido, podemos concluír que lixeiras reducións nas emisións en kg/Mwh –reducións que poden sobrepasar o 10%– non serven para compensar o aumento que se producen nas emisións totais polo efecto de aumentar a produción eléctrica, tendencia que sempre estará en alza, só serviría se a produción fose constante. Só reducións notables que superen o 25-30% como sucede coas reducións na emisións de partículas (pasaron de 0,7 ou 0,8 a 0,5 kg/Mwh) parecen notarse nas emisións totais de forma importante.

As empresas son remisas a reducir a contaminación ou a pagar por ela. Por Lei 12/1995, o Goberno Galego estableceu un imposto sobre a contaminación atmosférica (ICA) que grava as emisións de dióxido de xofre e óxidos de nitróxeno. A tarifa organízase en tres tramos: un primeiro exento, un segundo para emisións de entre 1,000 e 50,000 toneladas anuais (5,000 ptas/tonelada) e un terceiro para emisións de máis de 50,000 toneladas por ano (5,500 ptas/tonelada). Estas taxas impositivas do ICA son considerablemente máis baixas cás doutros impostos similares, como o sueco ou de valoracións económicas do dano ocasionado por estes contaminantes.

Unión Fenosa recorreu xudicialmente a lei, os dous regulamentos e as liquidacións xa que ao obrigalos a pagar polas emisións contaminantes, tiña que aboar anualmente aproximadamente 500 millóns de pesetas. Varias empresas, entre elas Unión Fenosa, inician procesos de alegacións para que se retire o imposto con base en que a taxa establecida pola Xunta a consideran anticonstitucional e discriminatoria, alegacións que continuamente son desestimadas. En decembro do 2005, unha sentenza do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia obriga a pagar case 5 millóns de euros a Unión Fenosa, importe correspondente ao imposto autonómico de contaminación referido a varios meses do ano 2001 polas emisións de dióxido de xofre e nitróxeno procedentes da térmica de Meirama e Sabón.


Altas cantidades de metais pesados, nocivos para o home

As emisións de metais pesados son importantes nas dúas térmicas de Unión Fenosa, en Meirama, destacan no ano 2007 as emisións de mercurio con máis de 1200 kg e en menor medida son importantes tamén as emisións de cromo, chumbo, arsénico.... Estes produtos químicos deixan sentir os seus efectos cando entran nos organismos e se fixan en cantidades moi pequenas, mesmo partes por millón. Algúns metais pesados son moi problemáticos como o mercurio que afecta ao sistema nervioso.

Na central térmica de Sabón destacaban as emisións de níquel e cromo, moi notables no ano 2005 e anteriores. O peche da térmica beneficiaranos de forma notable na saúde dada a perigosidade e toxicidade destes metais pesados.

Estas térmicas teñen notables emisións de dioxinas e hidrocarburos. Coas transformacións en marcha da Central Térmica de Meirama (Proxecto Fausto), que pretenden alongar en 30 anos o período útil da central, probablemente a contaminación diminuía ao utilizar como combustible carbón importado de baixo contido en xofre. Segundo a empresa aumentará a eficiencia e traerá unha notable redución das emisións á atmosfera: 24% de redución nas emisións de CO2, do 90% nas emisións de SO2, 50% en NOx, e unha diminución do 50 % dos residuos xerados.

Asociado a este proxecto (Proxecto Fausto), atópase o coñecido como Proxecto Medusa, para a descarga no Porto da Coruña do carbón de importación procedente de Indonesia, Suráfrica e Rusia. De baixo contido en xofre, o carbón pasará dende o barco por un circuíto de descarga cuberto a almacenarase en silos. Desta forma evitarase a contaminación no porto da Coruña, que deu en numerosas ocasións e durante anos protestas dos habitantes da zona próxima ao porto.
________________

Ence contamina máis que toda a cidade do Lérez

PONTEVEDRA
Ence contamina máis que toda a cidade do Lérez
A pasteira, moi criticada dende a súa instalación en Lourizán, repercute de forma negativa na pesca e no turismo e mingua a calidade de vida
04.06.2008 RAMÓN VARELA . SANTIAGO

Na mesma época, principios dos 60, en que no norte de Galiza se instalaba a refinería de Petróleo da Coruña, no sur do país tamén se localizaba unha industria recoñecida como "contaminante". É o caso da fábrica de celulosa de ENCE. Cando un visitante se achega á cidade de Pontevedra, pode recoñecer o seu cheiro característico a "ovos podres" ou a "repolo cocido", cheiro típico das cidades que teñen nas súas proximidades unha celulosa tipo kraft que emite mercaptanos e compostos sulfurados. A fábrica de celulosa de ENCE, instalada entre Marín e Pontevedra, trouxo cambios notables non só na atmosfera, senon tamén na auga da Ría de Pontevedra e na contorna social. A perda de calidade de vida na zona é notoria grazas a ENCE.

O grupo empresarial ENCE engloba un amplo número de empresas que desenvolven actividades diferentes: forestais, taboleiros, celulosa, papel, eléctricas, servizos de consultoría, etc. Con sé social en Madrid, ten centros produtivos en diferentes puntos da península Ibérica ( Huelva, Pontevedra, Navia) e en Uruguai. É. polo tanto, unha empresa forestal ibérica e americana transformadora integral de madeiras e recentemente dedícase á produción de madeira aserrada e taboleiro contrachapado de eucalipto.

A propia empresa defínese como a primeira empresa forestal madeireira do Sur de Europa e na súa Memoria Anual asegura que é "o primeiro propietario de bosque madeirable de eucalipto do mundo e líder en Europa e segundo subministrador mundial de celulosa de eucalipto (cunha produción dun millón de toneladas ao ano)". É, sen dúbida, unha empresa importante, privatizada hai apenas seis anos.

ENCE conta con tres fábricas de celulosa no Estado e é o primeiro xerador eléctrico ibérico con biomasa. En Galicia, ademais da celulosa de Pontevedra, ten o Centro de Investigación e Tecnoloxía, a filial forestal Norfor, a planta de taboleiros contrachapados Eucalipto de Pontevedra e o viveiro de plantas forestais Viveiro de Figueirido.

Estrutúrase en dúas Divisións: a División Forestal e a División Celulosa e Enerxía. A división forestal de ENCE conta cun patrimonio forestal superior ás 200.000 hectáreas. E anualmente ten vendas da orde de 300 millóns de euros. A división forestal comprende unha serie de aspectos distintos entre si moi relacionados. Pola súa banda, a división de Celulosa e Enerxía conta con 940 traballadores e no ano 2005 tivo unhas vendas de 516,2 millóns de euros en celulosa (venda de 1.034.000 toneladas) e enerxía eléctrica (1.240.000 Mwh). A división de Celulosa produce e comercializa celulosa de eucalipto TCF (totalmente libre de cloro) e ECF (libre de cloro elemental) nas tres fábricas de Huelva, Pontevedra e Navia-Ceasa. En Pontevedra e dende 1988 é exclusivamente pasta libre de cloro TCF (Totally Chlorine Free) que emprega o osíxeno e a auga osixenada para branqueo. A comercialización de celulosa no Reino Unido realízase a través da súa filial Encell con capacidade de 1,04 millóns de toneladas de celulosa.

No referente á Enerxía, ENCE xera electricidade en tres fábricas aproveitando os residuos forestais principalmente. A produción é para autoconsumo e a enerxía excedentaria é para venda á rede electrica. Conta coa empresa Celulosa Energía S.L.dedicada a este fin. A produción eléctrica supera normalmenteos o millón de Mw.h/ano. En Pontevedra a produción de electricidade e vapor (75 t/h) realízase a partir da queima nunha caldeira de leito "fluído" de biomasa residual do propio proceso como codia, lignina e serraduras, e dende o ano 2002-03 inclúe lodos de depuradora filtrados e prensados (biolodos) procedentes do tratamento físico-químico e tamén dende ese ano as cinzas da caldeira de biomasa utilízanse como material de compactación na preparación de superficies de manipulación e aprovisionamento de madeira, nas instalacións do Complexo Industrial.

Durante o ano 2006, a electricidade producida en ENCE foi de 1.026.000 Mw (1.233.200 Mwh, no 2004 e 1.240.000 Mwh h no 2005) comercializándose externamente o 78% da produción. No ano 2005 a xeración de electricidade en ENCE-Pontevedra foi de 201.000 Mwh, en ENCE-Navia a produción foi de 154.000 Mwh e en ENCE-Huelva chegou a a 885.000 Mwh. O consumo de electricidade na factoría de Pontevedra cun total de 232.180 Mw, é moi importante, con esa mesma electricidade podía abastecerse case 6.000 habitantes todo o ano.

Aspectos económicos do grupo ENCE

No seu conxunto, o grupo ENCE presenta unhas vendas no ano 2007 de 637 millóns de euros ( venda de pasta 497 millóns, venda de electricidade 66 millóns, venda de madeira 73 millóns...) e obtivo 58,2 millóns de beneficio neto. Trátase, polo tanto, dunha grande empresa con importantes beneficios. O capital social da Sociedade está representado actualmente por máis de 25 millóns de accionistas. As accións de Grupo Empresarial ENCE, S.A. cotizan no Mercado Continuo da Bolsa española.

No ano 2007, os maiores accionistas eran Alcor Holding co 21,3%; e Retos Operativos co 21% . O resto distribuíase en Atalaya Inversiones, Cajastur, Cantábrica de Inversiones e entre accionistas privados e fondos institucionais, tanto do Estado como extranxeiros.

A Celulosa de Pontevedra ten a súa orixe no Decreto de 15 de novembro do 1956 (B.O.E 20/11/96, N. 325), onde o Goberno dispuxo a constitución, polo INI,(Instituto Nacional de Industria) dunha Empresa Nacional cuxa finalidade sería a fabricación de pastas papeleiras cru e branqueadas, mediante a aplicación do proceso ao sulfato, utilizando como materia prima as madeiras producidas nas provincias galegas. En abril do 1957 constitúese a Empresa Nacional de Celulosas de Pontevedra S.A. No outono do 1962 e despois da polémica suscitada e de diversas protestas pola súa instalación polas negativas repercusións para a pesca e marisqueo da ría, a factoría entraba en funcionamento sen ter licenza municipal.

O 11 de agosto do 1965, con 300 reclamacións en contra, entre elas as da Subsecretaría de Turismo, Dirección Xeral de Sanidade, Comandancia de Marina, Deputación Provincial e veciños, e aínda recoñecendo o pleno que a fábrica é "molesta e nociva", o alcalde Filgueira Valverde aproba a concesión da licenza.As instalacións deseñáronse para que a factoría puidera utilizar madeira distinta indistintamente e dimensionada orixinalmente cunha capacidade de produción anual de 36.000 t. Esta foise incrementando paulatinamente ata as máis de 400.000 t actuais. A localización de ENCE na enseada de Praceres, foi sen dúbida incorrecta, recoñecida actualmente por calquera cidadán.

O grupo ENCE era propietaria até hai pouco da empresa química Electroquímica del Noroeste S.A. (Elnosa) que produce máis de 100.000 toneladas anuais de sosa cáustica, cloro, ácido clorhídrico e hipoclorito sódico, e facturou 16,42 millóns de euros no 2002. En Pontevedra o complexo ENCE-Elnosa era un todo, mesmo con infraestructuras comúns –sistema de verteduras por exemplo–. Entre o ano 2001 e 2003 ENCE vendeu o 100% de Elnosa á empresa lusa Química de Portugal (Quimigal). Esta empresa pertence ao grupo José de Mello, un dos maiores hóldings privados de Portugal. Está presente nos sectores químico, financieiro, infraestruturas, saúde, inmobiliario, transporte e enerxía). Seguirá no asentamento industrial de Lourizán (Pontevedra), compartido por ambas as dúas sociedades. ENCE e Quimigal continuarán coas súas relacións de prestación mutua de servizos e de intercambio de produtos no asentamento industrial de Lourizán (Pontevedra) que comparten.

En decembro do 2003, ENCE pretendía construír pegada á celulosa unha fábrica de papel tisú cunha capacidade de 60.000 toneladas/ano. O Grupo Empresarial ENCE, S.A., Sodiga, representada por Xesgalicia, e a multinacional americana Georgia-Pacific, S.A. asinaran un acordo regulador das condicións para o desenvolvemento conxunto dunha fábrica de papel tisú en Pontevedra e un protocolo de confirmación deste compromiso co presidente da Xunta de Galicia, naquel momento Manuel Fraga.

O desenvolvemento desta iniciativa auspiciada por Caixa Galicia, que detentaba unha parte das accións de ENCE e tiña a presidencia do Grupo, pretendía levarse a cabo a través da sociedade Tisú de Lourizán, S.L., na que Georgia-Pacific tería a maioría con un 60 por cento como socio estratéxico, detentando ENCE un 30% e Xesgalicia o 10% restante.

O 2018, data límite para abandonar Lourizán

ENCE ten unha concesión pública de terreos afectados pola Lei de costas do 1988, na que se establecía un tope de 30 anos para a súa reversión ao dominio público. É unha concesión que caduca no 2018. Desde o punto de vista xurídico pero tamén económico, é moi importante destacar que a caducidade da concesión de solo público que se producirá no 2018 non é algo novo, sorpresivo nin imprevisto para a empresa, e por ese motivo pretendía coa privatización levada a cabo no 2001 e co proxecto da fábrica de papel tisú no proxecto do 2003 afianzar o espazo que ocupa e alongar a concesión de feito por decenas de anos. En todo caso, os anos que aínda restan servirán para pensar con tempo a súa relocalización e mesmo para aprovisionar os fondos necesarios para financiar as novas instalacións.

Convén destacar do Complexo ENCE-Elnosa o seguinte: a industria de pasta de papel é unha actividade moi intensiva en capital e xera poucos empregos directos, só 275 postos de traballo (286 postos no ano 2005), que representan o 0,5% do emprego da comarca. Ademais, ten unha incidencia negativa na evolución dalgunhas actividades económicas como actividades pesqueiras-acuícolas, turísticas, urbanística… ademais de afectar á calidade de vida de toda a poboación. A súa contribución económica á facenda local é moi modesta, apenas achegou no 2004 uns 103.173 euros en concepto de IBI e uns 79.261 euros en concepto de IAE. A pesares do altísimo consumo de auga (aproximadamente uns 12-13 millóns de metros cúbicos anuais) non paga canon de saneamento e non resarce ás arcas públicas polo uso e contaminación dese ben público. Por último cómpre destacar que ENCE conta cunha planta de coxeración de biomasa (onde ademais de residuos se queiman lixivias negras e biolodos) cunha potencia de 37 MW xerando anualmente máis de 200.000 Mwh/ano de electricidade e por riba de 1,2 billóns de Kcal/ano en vapor empregado para a cocción branqueo e secado da pasta.
_____________

Repsol emite o 4,6% do CO2 do total de Galiza

AS GRANDES CONTAMINANTES
Repsol emite o 4,6% do CO2 do total de Galiza
A refinaría ten unha capacidade de tratamento de cru de seis millóns de tm ó ano e supón o 50% dos ingresos da Autoridade Portuaria
04.06.2008 RAMÓN VARELA

En 1964 comeza a funcionar Petroliber cunha capacidade de tratamento de cru de dous millóns de toneladas. Localízase entre os vales de Bens e Nostián e a 3 km da Coruña, nunha extensión de 70 Has. A refinería coruñesa en 1987 cambia de denominación e pasa a chamarse Repsol Petróleo S.A., ampliándose a 150 has de extensión e triplicando a produción de produtos petrolíferos. En Galiza descárgase da orde do 8,8% do cru do Estado, representando os produtos obtidos o 9% do total. Predomina a produción de gasóleo en cerca do 40%, seguida de gasolina e fuel. Na actualidade é a única Refinería de petróleo que temos en Galiza, pertence a Repsol YPF multinacional cuxa sede está en Madrid. A instalación dunha refinería nun lugar concreto, non é a instalación dunha industria máis. As refinerías ademais das instalacións principais de refino, supoñen diversas instalacións secundarias de almacenamento de produtos tanto no porto de descarga como nas propias refinerías. Precisan do traslado vía marítima ou terrestre do petróleo e dos produtos refinados, necesitan oleodutos, aumentan o tráfico de mercadorías perigosas por estrada. Ao perigo que representan as refinerías e os oleodutos , con posibilidade de fugas, accidentes, explosións... temos que sumarlle un perigo especial ó que representa o transporte de miles de toneladas de petróleo e produtos de refino por barco. Lembremos que o petroleiro ‘Urquiola’ foi un dos que deixou unha marea negra no interior da Ría de Coruña, xa que traía petróleo para a refinería e outros barcos como o ‘Andros Patria’ ou o ‘Prestige’ están relacionados co transporte de materia prima para as refinerías.

Repsol YPF é unha empresa multinacional de petróleo e gas, con actividades en 29 países ( 13 americanos, 6 europeos, 5 asiáticos e 5 africanos) e líder en España e Arxentina. Considérase unha das dez maiores petroleiras privadas do mundo e a maior compañía privada enerxética en Latinoamérica en término de activos. Conta con máis de 30.000 empregados e uns beneficios anuais que sobrepasan os 3.000 millóns de euros.

A actividade de Repsol está diversificada e céntrase fundamentalmente na explotación e produción de petróleo, refino de petróleo, na industria química (con produción de etileno, propileno, benceno…), na produción de gas e electricidade, e no seu almacenamento, transporte, distribución e comercialización.

Ten unha produción de hidrocarburos de máis de 1,1 millóns de barrís equivalentes de petróleo día e as súas reservas de cru e gas superan os 5.400 millóns de barrís equivalentes de petróleo, que se localizan, fundamentalmente, en Latinoamérica e Norte de África.

Cunha capacidade de refino de máis de 1,2 millóns de barrís por día, opera nove refinerías, cinco delas no Estado Español (Cartaxena, Puertollano, Tarragona, Bilbao e A Coruña), tres en Arxentina e unha en Perú. Ademais, posúe participacións en tres refinerías, unha en Arxentina e dúas en Brasil. Comercializa os seus produtos petrolíferos a través dunha ampla rede de máis de 6.600 puntos de venda distribuídos en Europa e Latinoamérica. Repsol YPF é a operadora líder en Arxentina e en España e un dos principais en Perú e Ecuador. No negocio dos gases licuados de petróleo (GLP), cunhas vendas anuais de case tres millóns de toneladas, Repsol YPF é a terceira compañía máis grande do mundo e unha das máis eficientes.

A actividade química de Repsol YPF lévase a cabo, fundamentalmente, en cinco complexos industriais, dous deles localizados en España e tres en Arxentina. Os mercados máis importantes son o sur de Europa e os países do Mercosur. Este negocio, que conta cun alto nivel de integración co refino e coa produción de gas natural, dispón de tecnoloxía propia en produtos de alto valor engadido.Ademais, distribúe gas natural, directamente ou a través das súas filiais, a máis de 8,7 millóns de clientes en España e Latinoamérica, dos cales máis de 4 están en Latinoamérica.

A actual Repsol procede da creación en 1927 por Real Decreto no Estado Español do Monopolio de Petróleo coa finalidade de importar cru e refinar, almacenar, distribuír e vender produtos petrolíferos. En 1928 comeza a funcionar o Monopolio de petróleos, un ano despois constituíuse a sociedade anónima Campsa (Compañía Española de Petróleos S.A.), cuxos socios son os grandes bancos españois e en 1930 esta empresa pon en marcha a primeira refinería do Estado, a de Tenerife. En 1961, o Ministerio de Industria autoriza a constitución da sociedade anónima Petroliber (Compañía Ibérica Refinadora de Petróleos S.A.) e a creación dunha Refinería na Coruña. Petroliber é unha empresa mixta formada pola Compañía Ibérica de Petróleo S.A. de capital público español e Ohio Oil Company, queda constituída cun 54% de capital estatal, 28% achegado pola multinacional Marhatón e o 18% por accionistas privados.

En 1964 xa comeza a funcionar Petroliber e se inicialmente a súa capacidade de tratamento de cru era de dous millóns de toneladas, a partir dos cales obtiña gasolina, keroseno, gasóleo, fueloil, combustible de aviación e agrícola, naftas para petroquímica... Posteriormente, en 1967, ampliou a súa capacidade de tratamento en dous millóns máis. Dende 1978 conta cunha capacidade de tratamento de cru superior a 6 millóns t/ano, procesando ó ano entre 5,5-6 millóns de toneladas.

Repsol, consecuencia do reordenamento do sector en 1987

En 1981 créase o Instituto Nacional de Hidrocarburos (INH), entidade de dereito público adscrita ao Ministerio de Industria e Enerxía e Petroliber traspasase conxuntamente con outras empresas ao INH. En 1984 reordénase o sector petroleiro con vistas á entrada na CEE e para a liberalización real do sector e en 1987 créase Repsol, que forma parte dunha reorganización de actividades petroleiras e gasistas cuxa titularidade tiña o INH.

A refinería coruñesa en 1987 cambia de denominación e pasa a chamarse Repsol Petróleo S.A. Conta na actualidade con 150 hectáreas de extensión (inicialmente contaba con 70 has) e produce gasolina, "gasolina ecolóxica", queroseno, gasóleo, fueloil, combustible para a navegación marítima, hidrocarburos C3, GLP, propileno, propano, butano, nafta , coque, xofre e na súas plantas de coxeración electricidade e calor. Repsol dálles traballo directo a 543 persoas, e diariamente operan no complexo unhas 200 persoas pertencentes a outras empresas.

A refinería sufriu dende a súa inauguración continuas transformacións ademais de aumentar a súa capacidade de tratamento de petróleo. En 1970 púxose en marcha unha planta de hidrodesulfuración e unha planta de recuperación de xofre. En 1982 inaugúrase unha unidade de conversión con unidades de craqueo catalítico, coquización retardada e calcinación de coque. En 1988 puxéronse en marcha unidades de Metil-Terbutil–Eter que substitúe o chumbo como aditivo na gasolina (MTBE ) e propileno e en 1994 unidades de desulfuración de gasóleo e nova planta de recuperación de xofre .

Transformacións e ampliación de capacidade periódica

A existencia dunha refinería na Coruña confírelle a Galiza unha presenza significativa na xestión de recursos enerxéticos a nivel do Estado, destinándose os produtos transformados tanto ao mercado interior como ao exterior.

A refinería da Coruña está capacitada para procesar cru de distinta procedencia, desde os moi lixeiros até os pesados, está dotada de conversión profunda (craqueo catalítico FCC e coquinización) o que lle permite funcionar con baixa elaboración de fuelóleos, sendo o resto produtos destilados, asfaltos, coque e electricidade. Foi orientada a produción de produtos medios, lixeiros e desulfurados e de gasolinas sen chumbo. Ten unha capacidade de tratamento de cru de 6.000.000 toneladas/ano e no 2001 procesáronse nesta refinería 5.991 ktep (5.093 cru de petróleo e 898 produtos petrolíferos). A súa capacidade de almacenamento de cru é de 570.000 m3 e dun millón de m3 de almacenamento de produtos refinados.

En Galiza descárgase aproximadamente o 8,8% do cru do Estado, representando os produtos obtidos o 9% do total. Predomina a produción de gasóleo en preto do 40%, seguida de gasolina e fuel. A participación dos produtos petrolíferos na enerxía primaria que se xestiona en Galiza sitúase no 58,7% (similar á media nacional )

A planta existente está conformada pola refinaría, no polígono industrial da Grela-Bens; e pola terminal marítima, no porto da Coruña. Ambas as dúas instalacións están conectadas a través dun oleoduto. A Refinería conta con unidades principais e outras auxiliares e dálles emprego a 537 traballadores.

O porto da Coruña, coñecido de antigo polas súas descargas de peixe, está hoxe centrado cada vez máis na actividade industrial ligada a grandes empresas como Repsol , Unión Fenosa (descarga de carbón para a central térmica de Meirama), Ferroatlántica (carga de seixo)...

A empresa Repsol YPF é a de maior actividade no Porto da Coruña, e día a día está aumentando as súas cargas e descargas. Hoxe ela só representa máis do 50% dos ingresos da Autoridade Portuaria. Se o Porto da Coruña foi nalgunha época importante e coñecido pola descarga de peixe, onde centraba a súa principal actividade, na actualidade o peixe parece coma se fose unha actividade secundaria (cada vez con menor peso na actividade portuaria), e mesmo parece que "estorba" a outras actividades. De continuar a situación actual, a descarga de peixe converterase nunha actividade secundaria e seguramente "irá a menos" como sucede nos últimos anos . Repsol cada ano ten máis actividade portuaria. Nun ano normal freta preto de 300 barcos ( no 2005 freta 288 barcos –111 de entrada e 177 de saída–.

Do porto parte o oleoduto, cun trazado de 6,4 quilómetros de longo que percorre varios barrios (Eirís, barrio das Flores, O Birloque, polígono da Grela) cumpre a función de transportar o petróleo cru desde o porto até o complexo de Bens. En dirección contraria, os produtos refinados, como gasolina, gasóleo, nafta ou keroseno, circulan desde a planta industrial ate a terminal de San Diego para ser embarcados e exportados a todo o mundo, mesmo se exportan desde hai anos a Estados Unidos (Texas).
Tráfico marítimo anual de 7 millóns de tm de graneis líquidos

Repsol xera un tráfico marítimo anual que supera os sete millóns de toneladas de graneis líquidos, o que representa aproximadamente 20.000 toneladas ao día. O oleoduto discorre ao aire libre, aínda que acoutado, nos seus primeiros metros, na zona de Casablanca. Despois, vai enterrado até conectar coa refinería.

Aínda que a localización da refinaría é hoxe polémica, e numerosas voces se pronunciaron facendo notar que existe un perigo real en especial no almacenamento de produtos petrolíferos e cru en grandes tanques, iso non foi obstáculo para continuas ampliacións da refinaría e mesmo na actualidade pretende traer ao seu carón instalacións novas que amplifican os problemas e os perigos.

A empresa Acciona e Repsol YPF colaborarán na construción na Coruña dunha planta de produción de biodiésel (carburante para automóbiles obtido a partir de aceite de colza, de xirasol, de soia ou de palma). A planta pretende instalarse no contorno da refinería para "aproveitar as sinerxías de ambas as dúas instalacións". A planta de biodiésel prevé estar en funcionamento a finais do ano 2009. Producirá 200 millóns de litros anuais de biodiésel, empregará 40 persoas e requirirá dun investimento inicial de 80 millóns de euros, e facturará 160 millóns de euros/ano.

Trátase da terceira factoría deste tipo anunciada para Galiza. De levarse a efecto, o movemento portuario aumentará e se xa hoxe achega o 50% dos ingresos da Autoridade Portuaria, no futuro o peso será bastante maior.

[Para ampliar, clicar acima do cadro]

______________

Citroën, tan produtiva como contaminante

VIGO
Citroën, tan produtiva como contaminante
A maior planta europea de fabricación de automóbiles é a última do Grupo en adaptar as súas instalacións para evitar o alto nivel de emisións
06.06.2008 RAMÓN VARELA

PSA Peugeot Citroën é unha multinacional francesa que reúne dúas marcas presentes en máis de 150 países e con vendas que ascenderon no ano 2007 a 3,4 millóns de vehículos. Tanto Peugeot como Citroën teñen o seu principal mercado de vendas en Europa Occidental, onde venden arredor de 2,3 millóns de coches. O Grupo, segundo construtor de automóbiles europeo, ten unha cota de mercado do 14,3%, e segue intentando medrar fóra de Europa .

O Grupo conta con fábricas de mecánica e fundición que se encargan de subministrarlles ás demais fábricas do grupo pezas mecánicas (motores, caixas de cambio...) e pezas de fundición. Ten tamén fábricas "terminais" que se encargan das fases finais de fabricación de vehículos (estampado, ferraxe, pintura e montaxe) e establecementos de montaxe que fabrican baixo licenza os vehículos que lles subministran desarmados.

As fábricas "terminais" están instaladas en Europa Occidental, Arxentina e Brasil e fabrican en colaboración con outras empresas do automóbil como con Fiat (Italia e Francia), Toyota (R. Checa) e con Dongfend Motor (China). Recentemente, construíu unha planta de ensamblado dunha capacidade de 300.000 vehículos anuais, en Trnava (Eslovaquia).

Política de plataformas e eficacia industrial

Parte do éxito da empresa está na política de plataformas e na eficacia industrial, que permiten cada ano a economía de 600 millóns de euros en custos de produción. A política de plataforma iniciada por PSA Peugeot Citroën en 1998 favorece segundo a empresa a diversidade de modelos, a aceleración do ritmo de lanzamento e optimizar o aproveitamento da capacidade produtiva.

Unha plataforma é unha base común a varios vehículos de marcas Peugeot e Citroën, composta por baixos de carrocería, grupo de motopropulsión, transmisión, unión ao solo... e debe representar como mínimo o 60% do prezo de custo do vehículo. A partir desta mesma base desenvólvense distintas versións moi diferentes. En Vigo está a maior planta de produción de automóbiles de PSA Peugeot Citroën. Non só é a maior que ten o Grupo PSA en España senón en Europa. É unha fábrica das coñecidas como "fábrica terminal" porque aquí non se realiza nin deseño, nin I+D , senón unicamente as fases finais da fabricación de vehículos. Unha fábrica "terminal" en realidade son catro fábricas que realizan labores distintos continuados e interdependentes, labores coñecidos como de estampado ou embutición, ferraxe ou soldadura, pintura e montaxe .

A planta de Vigo que xa fabricou até hoxe 9 millóns de automóbiles, iniciou a súa actividade como Citroën no ano 1958 e nuns locais da Xunta de Obras do Porto, contando naquel momento con 140 empregados. Hoxe, con máis de 9.000 traballadores, segue centrada maioritariamente nesta marca, aínda que o Grupo sexa PSA Peugeot Citroën.

Cifras de récord en anos sucesivos

No ano 2002 fabricou 476.000 vehículos, cifra que parecía un récord, superado no ano 2004con 481.500 coches. No ano 2005, a produción é de 441.400 vehículos, pero a pesar da oscilación e descenso nalgún ano, aínda así era a primeira fábrica do Grupo. No ano 2007 conseguiuse establecer un novo récord da produción da fábrica alcanzando 547.200 unidades.

Os modelos que "monta" Citroën na súa planta de Vigo a finais do ano 2007 eran o Citroën Berlingo (Berlingo e First, Peugeot Partner , Citroën Xsara Picasso, Citröen C4 Picasso e Gran C4 Picasso. A produción faise na fábrica en tres quendas e unha planta piloto a escala mundial, a súa vez a factoría de Vigo é actualmente unha das plantas de automoción máis flexibles a nivel de persoal de Europa.

O Grupo PSA Peugeot Citroën, recoñece a importancia da planta de Vigo chegando a dicir que "La planta gallega, pese a sus limitaciones de superficie (650.000 metros cuadrados) y a su ubicación geográfica, se ha convertido en uno de los centros industriales de automoción más rentables y productivos de Europa. La clave del éxito de la planta de Vigo se encuentra en su alto índice de productividad. Por ejemplo, la utilización de la maquinaria útil es de un 114% para la media del Grupo PSA, mientras en la factoría gallega es del 140% .«La productividad en Vigo es superior en ese parámetro, pero también en valor añadido por vehículo y en costes de logística y transporte".

A través da Zona Franca, Citroën exporta anualmente arredor do 82- 86% da súa produción (85% no ano 2005). Cada ano expórtanse máis de 400.000 vehículos terminados e vehículos en pezas para a súa montaxe noutros destinos. Os principais países destinatarios dos automóbiles fabricados en Vigo son Francia, Gran Bretaña, Italia e Alemaña, entre os europeos, e outros de distintos continentes como Turquía, China, Arxentina e Brasil.

O transporte marítimo compensa a localización da factoría

A exportación parte do porto de Vigo na instalacións ro-ro da Terminal de Transbordadores, que contan cunha superficie por encima dos 285.000 metros cadrados e ramplas fixas de 40 metros de anchura.

O transporte marítimo serve para compensar a mala localización xeográfica de Vigo –periférica do lugar das vendas– . PSA busca neste tipo de transporte rapidez e menores custos. Até hai pouco tiña un armador, Suardíaz, que se encargaba do transporte ro-ro dende o porto de Vigo a toda Europa. Na actualidade, tamén realiza este transporte unha das maiores empresas europeas de transporte ro-ro, a empresa UECC (United European Car Carriers), participada pola sueca Wallenis e a xaponesa NYK ( Nippon Yusen Kabushiki Kaisha).

Desenvolvemento dunha importante industria auxiliar

Rodeando a PSA existe na zona de Vigo unha importante industria auxiliar do automóbil , que produce para diversos fabricantes de diversos países. Está integrada por máis de 60 empresas cuxa facturación conxunta supera os 2.200 millóns de euros. A industria auxiliar, exporta por riba do 60% do que fabrica sendo os principais clientes Francia, Portugal, Estados Unidos e Alemaña. Por poñer un exemplo, Viza – fábrica de estruturas de asentos afincada en Porriño– destina o 60% da súa produción a PSA en Vigo aínda que os seus clientes directos son os fabricantes finais de asentos: Faurecia, Lear e Johnson Control. O Clúster (asociación) de Empresas de Automoción de Galicia (Ceaga) agrupa un total de 53 empresas de compoñentes, multinacionais instaladas en Galiza e de capital local con proxección internacional, alcanza unha facturación situada en torno ós 1.800 millóns de euros, cuns investimentos de 48 millóns. O 65% da produción total expórtase. As empresas asociadas contan con aproximadamente 11.000 empregos e cun importante aumento dende hai 4-5 anos.

O modelo de fabricación de Citroën coñecido como ‘just in time’, sistema polo que o construtor emite a orde de aprovisionamento as auxiliares cando o coche entra na liña de montaxe e que pretende que sexa extensible a todo o proceso de fabricación no futuro, obrigará a que a industria auxiliar estea implantada a só uns minutos da fábrica de automóbiles, por este motivo no Parque Tecnolóxico e Loxístico de Valadares e co obxectivo de recortar tempo xa empezaron a instalarse empresas como Denso, Benteler, Antolín..e parques loxísticos a só uns km de Vigo como Salvaterra-As Neves parecen quedar lonxe para cumprir este obxectivo.
_______________

Alcoa, grande emisora de gases efecto invernadoiro

aluminio
Alcoa, grande emisora de gases efecto invernadoiro
A multinacional ten 3 plantas en Galiza: dúas na Coruña e unha en San Cibrao, que é o maior complexo estatal e principal foco contaminante
07.06.2008 RAMÓN VARELA

O aluminio, aínda sendo o terceiro elemento máis abundante na codia terrestre, é un metal utilizado só recentemente a escala industrial. Comezou a producirse comercialmente hai cerca de 150 anos. O mineral base do aluminio é a bauxita, rica en óxido de aluminio, do que contén o 35%-55%,que se formou a partir da erosión de rochas que conteñen silicato de aluminio. Da bauxita obtense aluminio primario, que se produce en dous pasos: primeiro tritúrase, purifícase e calcínase o mineral para obter alúmina e a continuación, nun segundo paso, a alúmina sométese a redución en grandes cubas electrolíticas para obter aluminio. A produción actual de aluminio supera a suma de todos os outros metais non ferrosos. Hoxe, Estados Unidos e Canadá son os maiores produtores mundiais de aluminio e curiosamente ningún deles posúe xacementos explotados de bauxita no seu territorio, dependendo exclusivamente da importación. A minería da bauxita está localizada principalmente no Caribe, Australia, países africanos do Golfo de Guinea e Brasil... Australia, Guinea e Brasil son os países con maiores reservas de bauxita, Brasil ten a terceira maior reserva do mineral no mundo, localizada na rexión amazónica.

O curioso do aluminio é que case o 70% do que se produciu na historia desde 1886, o que equivale aproximadamente a 500 millóns de toneladas de aluminio primario segue utilizándose, xa que a partir dos residuos de aluminio utilizado pode volver facerse de novo aluminio –aluminio secundario–, proceso que supón un gran aforro enerxético, aforro no consumo de auga e materias primas e trae consigo moita menos contaminación.

Convén saber que antes da implantación dunha industria como a de aluminio que emita fluor ao ambiente, deben realizarse estudos previos sobre climatoloxía, solos, vexetación, riqueza gandeira... de tal forma que se as conclusións indican solos ácidos, precipitacións abundantes, pasteiros numerosos e riqueza gandeira, será radicalmente desaconsellábel a instalación dunha fábrica de aluminio nese lugar, e estas eran e son as condicións do norte de Lugo.

Alcoa é a matriz dun grupo multinacional de orixe norteamericana que ten actividades na minería da bauxita, refinado de alúmina, así como na fundición, fabricación e reciclado de aluminio. Hoxe é o principal produtor do mundo de aluminio primario, aluminio fabricado e alúmina, e podemos dicir que está activo en todos os sectores principais da industria. A empresa Alcoa ten 131.000 empregados, esténdese por 43 países e ten unha capacidade de produción de 4,5 millóns de toneladas de alumino, ou o que é o mesmo o 14% do consumo mundial de aluminio.
Alcoa é a matriz dun grupo multinacional de orixe norteamericana que ten actividades na minería da bauxita, refinado de alúmina, así como na fundición, fabricación e reciclado de aluminio. Hoxe é o principal produtor do mundo de aluminio primario, aluminio fabricado e alúmina, e podemos dicir que está activo en todos os sectores principais da industria. A empresa Alcoa ten 131.000 empregados, esténdese por 43 países e ten unha capacidade de produción de 4,5 millóns de toneladas de alumino, ou o que é o mesmo o 14% do consumo mundial de aluminio.

Alcoa Aluminio S.A. é unha das maiores subsidiarias de Alcoa Inc. empresa fundada nos Estados Unidos en 1888 por Charles Martín Hall, o descubridor da forma de redución electrolítica do aluminio. O sector de fabricación e transformación de alúmina e aluminio representa a cuarta parte (25%) do negocio total da empresa.

Os negocios de Alcoa, como a maioría das multinacionais están diversificados e son moi extensos, neste caso repártense á parte tamén entre a industria aeroespacial (9%), industria do automóbil (11%), transporte comercial e industrial (6%), fabricación de envases e embalaxes (26%), edificación e construción (11%), e outros produtos industriais moi diversos (12%). Por exemplo, Alcoa fabrica e vende marcas de consumo, como Reynolds Wrap®, rodas Alcoa®, envoltorios domésticos Baco®... e mesmo fabrica produtos varios como paneis de vinilo, peches, sistemas de fixación, forxas de precisión e sistemas de distribución eléctrica para automóbiles e camións.

A fabricación de alúmina por parte de Alcoa realízase en Australia, Brasil, Xamaica, Surinam, Estados Unidos e Galiza. A produción do aluminio mundial está centralizada no 50% en catro países: Estados Unidos, Rusia, China e Canadá e Alcoa conta con fábricas nos principais países produtores.

No ano 2004, Alcoa comprou a Rusal, unha empresa privada rusa, dúas plantas de aluminio (SMZ e BKMPO) e unha empresa de comercialización (TH RAMP). Nese mesmo ano comezou a construción dunha planta de aluminio primario en Islandia e unha de extrusión en Romanía.

Alcoa é o único produtor de alúmina e aluminio primario do Estado e o primeiro fabricante de produtos laminados e extruídos de alumino. Ademais, no Estado fabrica embalaxes flexibles e semi-ríxidas e sistemas de peche de plástico para botellas. Alcoa en España está repartida e 14 centros – entre centros industriais e de xestión–, e dá emprego a 5000 traballadores.

No ano 2005, a produción de alúmina en Alcoa foi de 14,6 millóns de toneladas, e 3,5 millóns de toneladas de aluminio e as vendas de alúmina foron de 2.130 millóns de euros e 4.698 millóns de euros por venda de alumino.

Líder no mercado español e terceiro operador en Europa

Alcoa lidera o mercado español cunha cota de mercado do 30-40%, sendo ao mesmo tempo o terceiro operador no mercado europeo cunha cota de mercado do 10-20% por detrás de Alcan/Pechiney e de Hydro/VAW.

No mercado de extrusión, Alcoa ten unha cota de mercado no Estado do 10-20 por cento e un valor similar a nivel europeo. A produción de aluminio no 2004 en Europa foi de 2.660.000 t, en España foi de 441.000 toneladas.
_____________

Ferroatlántica cáusalle graves agresións ó medio

FERROALIAXES
Ferroatlántica cáusalle graves agresións ó medio
Con tres plantas en Cee, Dumbría e Sabón, altera hábitats e ecosistemas coas súas emisións, minicentrais e explotacións mineiras
08.06.2008 RAMÓN VARELA

Instalacións da empresa Ferroatlántica situadas na localidade coruñesa de Cee
Instalacións da empresa Ferroatlántica situadas na localidade coruñesa de Cee
A industria de ferroaliaxes naceu e desenvolveuse unida á industria siderúrxica. Na actualidade estende a súa influencia e ten relación con catro sectores básicos da industria: siderúrxico, sector do aluminio, sector das siliconas e sector dos electrodos de soldadura.

Na industria de ferroaliaxes xéranse produtos moi diversos, entre eles os principais son: ferromanganeso, ferrosilicio, silicomanganeso e silicio metal. Os tres primeiros utilízanse no 90% na fabricación do aceiro e no 10% na fundición como desoxidantes ou elementos de alleación. O silicio metal utilízase fundamentalmente na industria do aluminio e en aplicación químicas como as siliconas.

Nesta industria tamén se aproveitan e reciclan os residuos para elaborar novos produtos. Así, as pulverizacións dalgunhas ferroaliaxes serven para preparar electrodos de soldadura, e mesmo o filtrado do fume e as partículas retidas se utilizan para preparar un novo produto,a microsilice. A microsilice utilízase para engadir ao formigón armado e así dálle a este mellores cualidades como son maior resistencia mecánica, maior resistencia ao ataque químico e serve para darlle impermeabilidade.

Carburos Metálicos de Cee é unha das instalacións industriais máis antigas de Galiza. Ten actividade dende 1904 e producía carburo cálcico, imprescindible para producir luz nos candís de carburo. En 1922, a factoría produce tamén ferromanganeso e trece anos despois fabrica ferrosilicio e silicomanganeso. En 1992, a empresa Carburos Metálicos pasou a pertencer a Ferroatlantica. O único río galego, o Xallas, e un dos poucos do planeta que desemboca no mar por unha fervenza viuse afectado pola actividade industrial de Ferroatlantica, e por mor dun encoro que a abastece desapareceu como tal a fervenza. Só nalgún inverno moi chuvioso podemos vela como foi hai tempo.

Ferroatlántica é o primeiro produtor de ferroaliaxes do Estado español, e á súa vez é a segunda produtora da Unión Europea. Ferroatlántica está composta por tres compañías principais: a propia Ferroatlántica S.L., Hidro Nitro Española, S.A. e Ferroatlántica de Venezuela, S.A. (Ferrovén), así como unha serie de filiais de menor dimensión que realizan actividades directamente relacionadas coa industria e o mercado das ferroaliaxes.
Ferroatlántica é o primeiro produtor de ferroaliaxes do Estado español, e á súa vez é a segunda produtora da Unión Europea. Ferroatlántica está composta por tres compañías principais: a propia Ferroatlántica S.L., Hidro Nitro Española, S.A. e Ferroatlántica de Venezuela, S.A. (Ferrovén), así como unha serie de filiais de menor dimensión que realizan actividades directamente relacionadas coa industria e o mercado das ferroaliaxes.

Aínda que identificamos sempre a Ferroatlántica coa produción de ferroaliaxes, ten outras moitas actividades: Holding, Inmobiliaria, Enerxía, Fertilizantes, Activos financeiros, Construción... Ferroatlántica S.L. pertence ao Grupo Ferroatlántica, estruturado a partir de catro grandes compañías : Ferroatlántica; Fertiberia –produtora de pensos–, Priesa (inmobiliaria, Promociones e propiedades Inmobiliarias Espacio S.L.) e OHL –construtora–.

Estas empresas compleméntanse con outras entidades filiais como Cuarzos Industriales (explotación de mineral), Pacadar e Prelesa (deseño, fabricación e venda de prefabricados de formigón armado e pretensados), Espacio Information Technology (xestión de sistemas de información), Codisoil (comercialización, transporte e distribución de gasóleo) e Mothercare Ibérica (roupa e artigos para nenos).

Ferroatlántica S.L., empresa filial ao 100% do Grupo Villar Mir desde 1992, produce e vende ferroaliaxes e silicio metal, ademais de enerxía eléctrica. Ten tres fábricas en Galicia: Cee, Dumbría, Sabón, e dúas mais en Santander (Boo a 10 km de Santander) e Huesca (Monzón),

A industria de obtención de ferrosilicio, ferromanganeso, silicio metal, silicomanganeso e microsilice está representada en Galiza pola empresa Ferroatlántica do Grupo Villar Mir con fábricas en Cee, Dumbría e Sabón. Ferroatlántica iniciou a súa expansión dende Galiza e débelles ás fábricas galegas ser o único produtor de ferroaliaxes do Estado español, estar considerado como o segundo produtor no conxunto da Unión Europea e o terceiro a nivel europeo.

Galiza, lugar ideal para a instalación destas fábricas

Dende o punto de vista empresarial, Galiza cumpre as condicións idóneas para a instalacións da industria de ferroaliaxes: abundancia de materia prima, excedentaria en electricidade, auga abundante, bos portos, man de obra barata... A fabricación de ferroaliaxes consumen grandes cantidades de enerxía eléctrica, polo que estas industria tratan de localizarse en lugares produtores e mesmo excedentarios de electricidade como Galiza. Ao mesmo tempo é moi importante situarse preto das fontes de materias primas – seixo galego– e nas proximidades de portos de certo calado para a entrada de buques e exportación do produto obtido.

Ferroatlántica comproulle en decembro de 1992 a Carburos Metálicos –Air Products– as fábricas galegas de ferroaliaxes citadas. O cadro destas tres fábricas é de 362 empregados entre fixos e eventuais, dos que 236 pertencen a Cee-Dumbría e 126 a Sabón. A produción máis importante é ferrosilicio e ferromanganeso da orde de 80.000 t/ano e silicio metal que supera as 30.000 t/ano. Ferroatlántica en Galiza, ademais de contar coas fábricas mencionadas, ten dúas importantes minas a ceo aberto de seixo e áridos, unha serie de encoros nos ríos Grande, Xallas e Dumbría e unha planta de coxeración. Se as ferroaliaxes son un gran negocio para Ferroatlántica, algúns anos o seu maior negocio está representado pola produción e venda da electricidade. Ademais, conta con tres fábricas de ferroaleación en Cee, Dumbría e Sabón. Conta cunha hidroeléctrica e unha planta de coxeración en Sabón, mentres que no sector mineiro posúe unha mina de cuarzo en Vedra e unha de áridos en Santiago.

Produción de ata cinco tipos de compostos

Nestas plantas produce: silicio metal, ferrosilicio, ferromanganeso, silicio manganeso e microsilice. O silicio, cunha pureza superior ao 98,5%, utilízase nas aleacións de aluminio, na industria química para fabricar silicona, na fabricación de semicondutores e células solares fotovoltaicas. O ferrosilicio utilízase nos aceiros inoxidables (perfís, rodamentos, pezas de maquinaria eléctrica...) dado que o silicio, á parte de dar dureza, ten un carácter desoxidante. Pola súa banda, o ferromanganeso ten aplicación no aceiro como desulfurante e como materia prima para aceiros de manganeso. O silicio manganeso substitúe o ferrosilicio e ferromanganeso na adición dos aceiros. O silicio achega o carácter desoxidante e o manganeso o desulfurante na fabricación de ferro manganeso afinado. Utilízase como redutor. Por último, a microsilice é un produto inorgánico amorfo de elevada finura que se utiliza para morteiros e formigóns na construción, xa que dá un formigón pouco poroso cunha estrutura máis densa e homoxénea.

Son moi diversos os compostos fabricados, presentando ás veces só lixeiras variacións na composición química. Entre eles temos: Ferrosilicio de alta pureza; ferrosilicio standard, ferrosilicio pulverizado, ferrosilicio, ferromanganeso pulverizado (con diversas variedades HG,MC,VLC,LC con oscilación na concentración de manganeso desde 75 ao 92%); silicomanganeso pulverizado; manganeso metal pulverizado, silicomanganeso pulverizado estándar, ferrosilico manganeso, ferrosilicio manganeso estándar, micosilice…

O silicio prodúcese en fornos de arco eléctrico somerxidos con redución carbotérmica de seixo en presenza de diversos tipos de axentes redutores de carbonados. Comercialízanse como graos, po, gránulos, terróns... Segundo o uso a que vaia destinado que pode ser a industria química e a industria de aluminio, na industria química serve para fabricar metilclorosilanos, triclorosilanos e tetraclorosilicio, na industria de aluminio serve de fundente primario e secundario para facer aleacións para moldeo en diversas industrias en especial para industria do automóbil.
________________